การตีความแสดงเจตนาตาม ป.พ.พ. ๑๓๒

ถ้อยคำที่กล่าวว่า ในการตีความแสดงเจตนานั้นให้เพ่งเล็งถึงเจตนอันแท้จริงยิ่งกว่าถ้อยคำตามตัวอักษรนั้น หมายความว่าอย่างไร

ขอให้ท่านพิจารณาจากคำพิพากษาฎีกาต่อไปนี้....

คดีแดงที่  212/2491

กรมราชฑัณฑ์ โดยนายประกอบ บุนนาค ผู้บัญชาการเรือนจำจังหวัดพิจิตร จ. นายหาญ ทิพยะ หรือนิพพะยะ จ.ล.

ป.ม.แพ่งฯ ม.132
ป.ม.วิ.แพ่ง ม.94.

ป.ม.แพ่งฯ มาตรา132 ที่ว่าในการตีความแสดงเจตนานั้นให้เพ่งเล็งถึง เจตนาอันแท้จริงยิ่งกว่าถ้อยคำสำนวนตามตัวอักษร นั้น หมายความว่า ถ้าข้อความในเอกสารมีทางแปลไปได้แล้ว ก็พึงแปลให้เข้ากับเจตนาในที่นี้ ก็คือเจตนาอันเห็นได้จากหนังสือนั้นเอง มิได้หมายความว่าคู่สัญญาจะทำสัญญาไว้อย่างไรก็ช่าง แต่ย่อมสืบเจตนาได้เสมอการสืบเจตนานอกไปจากที่จะคำนวณได้จากตัวหนังสือนี้ มีห้ามไว้ในประมวลวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 94.

…………………..……………………………………………………………..

โจทก์ฟ้องว่า จำเลยได้ทำหนังสือสัญญาขายข้าวเปลือกให้แก่โจทก์เป็นเวลา ๑ ปี โดยส่งตามงวดซึ่งโจทก์จะได้สั่งในวันที่ ๒๕ สิงหาคม ๒๔๘๘ โจทก์แจ้งให้จำเลยส่งข้าวเปลือก ๓๐ เกวียน จำเลยให้เพียง ๑๒ เกวียนโจทก์เตือนให้จำเลยส่งให้ส่งให้ครบ จำเลยไม่ส่ง ทางเรือนจำต้องซื้อข้าวเปลือกจากคนอื่น จึงขอให้จำเลยใช้ค่าเสียหาย

จำเลยต่อสู้ว่า โจทก์เป็นฝ่ายผิดสัญญา และฟ้องแย้งเรียกเงินมัดจำ และราคาข้าว ๑๒ เกวียน

ศาลชั้นต้นเห็นว่า จำเลยผิดสัญญา จึงพิพากษาให้จำเลยใช้ค่าเสียหายแก่โจทก์ เงินมัดจำให้โจทก์ริบ และให้โจทก์ชำระราคาข้าวเปลือก ๑๒ เกวียนให้จำเลย

ศาลอุทธร์พิพากษายืน

จำเลยฎีกาเป็นใจความสำคัญว่า สัญญาระหว่างโจทก์จำเลยมีวัตถุประสงค์ส่งข้าวให้ผู้ถูกคุมขังในเรือนจำกินตลอดเวลาสัญญา โจทก์สั่งเท่าใด จำเลยส่งไม่ครบก็ได้ หากมีข้าวเพียงพอเลี้ยงผูต้องขัง ศาลล่างและศาลอุทธร์ไม่ยอมให้จำเลยนำสืบความข้อนี้ นั้นไม่ถูกต้อง การแปลสัญญา ต้องหยั่งถึงเจตนาตาม ป.ม.แพ่งฯม.๑๓๒

ศาลฎีกาเห็น ตามป.ม.แพ่งฯ ม. ๑๓๒ ที่ว่า ในการตีความแสดงเจตนานั้น ท่านให้เล็งถึงเจตนาอนแท้จริงยิ่งกว่าถ้อยคำในสำนวนตามตัวอักษรนั้น หมายความว่าถ้าข้อความในเอกสารมีทางแปลไปได้แล้ว ก็พึงแปลให้เข้ากับเจตนาอันเท็จจริงของคู่สัญญา เพราะเจตนาในที่นี้ ก็คือเจตนาอันเห็นได้จากหนังสือั้นเอง มิได้หมายความว่า คู่สัญญาจะทำอย่างไรก็ช่างแต่ย่อมสืบเจตนาได้เสมอ นอกจากนี้การสืบเจตนานอกไปจากที่จะคำนวนได้จากตัวหนังสือนี้ ยังมีห้ามไว้ในป.ม.วิ.แพ่งฯม. ๑๔๔ ด้วย สัญญาเรื่องนี้มีถ้อยคำชัดเจน ไม่มีกล่าวว่า สักแต่ให้ข้าวเพียงพอผู้ต้องขังดังจำเลยว่า จึงพิพากษายืน.

(จำรูญเนติศาสตร์ ,มนูภันย์,ศิลปสิทธิ์ )

ศาลชั้นต้น - นายสุจุนต์ เมฆวิชัย

ศาลอุทธรณ์ - หลวงวิเทศจรรยารักษ์